معرفی Grok 4: از جنجال تا نوآوری، داستان هوش مصنوعی جدید شرکت xAI

جهان فناوری بار دیگر با نوآوری‌ای از ایلان ماسک و شرکت xAI به لرزه درآمده است: Grok 4، پیشرفته‌ترین مدل هوش مصنوعی که با وعده بازتعریف مرزهای نوآوری و رقابت با غول‌هایی چون OpenAI، Google، Meta، Anthropic و غیره پا به میدان گذاشته است. این مدل، با ویژگی‌های بی‌نظیر خود نظیر توانایی تحلیل تصاویر و پاسخگویی تخصصی به پرسش‌های آکادمیک، نه‌تنها نشان‌دهنده عزم xAI برای پیشتازی در حوزه هوش مصنوعی است، بلکه با معرفی طرح اشتراک SuperGrok Heavy، دریچه‌ای به سوی دسترسی زودهنگام به قابلیت‌های شگفت‌انگیز آن گشوده است.

اما این پیشرفت‌ها بدون جنجال نبوده‌اند؛ از ادغام عمیق گراک 4 با پلتفرم X تا حواشی اخیر محتوای تولیدشده توسط آن، xAI در مسیری پرچالش اما هیجان‌انگیز قدم برمی‌دارد. در این مقاله، با نگاهی موشکافانه به ویژگی‌های Grok 4، مقایسه آن با رقبا و تأثیراتش بر آینده فناوری، شما را به سفری در قلب نوآوری‌های xAI دعوت می‌کنیم که برای علاقه‌مندان به فناوری جذاب خواهد بود.

معرفی Grok 4

شرکت xAI، که توسط ایلان ماسک تأسیس شده است، اخیراً از جدیدترین و پیشرفته‌ترین مدل هوش مصنوعی خود با نام Grok 4 رونمایی کرد. این رونمایی همزمان با معرفی یک طرح اشتراک جدید برای دسترسی به قابلیت‌های این مدل به نام SuperGrok Heavy بود که با هزینه 300 دلار در ماه عرضه می‌شود. این گام، نشان‌دهنده توسعه قابل توجه در حوزه مدل‌های زبانی بزرگ (LLMs) توسط xAI است.

Grok به عنوان پاسخی از سوی شرکت xAI به مدل‌های برجسته هوش مصنوعی موجود در بازار، نظیر ChatGPT از شرکت OpenAI و Gemini از گوگل، توسعه یافته است. این مدل توانایی تحلیل تصاویر و پاسخگویی به پرسش‌های متنوع را داراست. در ماه‌های اخیر، Grok به طور عمیقی با شبکه اجتماعی X (توئیتر سابق)، که اخیراً توسط xAI خریداری شده، یکپارچه شده است. این یکپارچگی، در کنار مزایای دسترسی گسترده، موجب شده تا برخی از “رفتارهای نادرست” یا خطاهای احتمالی Grok نیز در معرض دید میلیون‌ها کاربر قرار گیرد، که این امر بر اهمیت بهبود مستمر در توسعه این نوع مدل‌ها تأکید می‌کند.

انتظارات از قابلیت‌های گراک 4 بسیار بالا است. این مدل جدید از xAI قرار است با مدل آتی شرکت OpenAI، یعنی GPT-5، که پیش‌بینی می‌شود در اواخر تابستان سال جاری میلادی عرضه شود، مورد مقایسه قرار گیرد. این رقابت در حوزه هوش مصنوعی مولد، به پیشرفت‌های چشمگیر در این فناوری منجر خواهد شد و قابلیت‌های جدیدی را برای کاربران به ارمغان خواهد آورد.

ایلان ماسک در جریان یک پخش زنده در چهارشنبه شب (9 جولای 2025)، به قابلیت‌های Grok 4 در پاسخگویی به پرسش‌های آکادمیک اشاره کرد. وی اظهار داشت: “در مورد سؤالات آکادمیک، Grok 4 در هر موضوعی، بدون استثنا، از سطح دکترا بهتر است.” او در ادامه افزود: “گاهی اوقات، ممکن است فاقد عقل سلیم باشد و هنوز فناوری‌های جدیدی اختراع نکرده یا فیزیک جدیدی کشف نکرده است، اما اینها تنها مسئله زمان است.” این اظهارات، پتانسیل بالای این مدل را در پردازش اطلاعات و ارائه پاسخ‌های تخصصی نشان می‌دهد، اما همچنین به محدودیت‌های فعلی هوش مصنوعی در زمینه خلاقیت و نوآوری محض اشاره دارد.

عرضه گراک 4 در هفته‌ای پرتحول برای شرکت‌های تحت مدیریت ایلان ماسک صورت گرفت. پیش از این، در اوایل روز چهارشنبه، خانم لیندا یاکارینو پس از حدود دو سال همکاری، از سمت خود به عنوان مدیرعامل شرکت X کناره‌گیری کرد. شرکت X تا کنون جانشین وی را معرفی نکرده است. این تحولات سازمانی همزمان با معرفی محصولات جدید، نشان‌دهنده پویایی و تغییرات مستمر در اکوسیستم شرکت‌های ایلان ماسک است.

کناره‌گیری مدیرعامل پیشین شرکت X، تنها چند روز پس از انتشار محتوای بحث‌برانگیز توسط حساب رسمی و خودکار Grok در این پلتفرم صورت پذیرفت. این محتوا، شامل اظهارنظرهای یهودستیزانه و انتقاد از «مدیران اجرایی یهودی» در هالیوود و تمجید از هیتلر بود. در پی این رویداد، شرکت xAI مجبور به اعمال محدودیت‌های موقت بر حساب کاربری Grok و حذف پست‌های توهین‌آمیز شد. این حادثه موجب شد تا xAI به بازبینی و اصلاح «فرمان سیستمی عمومی» (system prompt) Grok بپردازد. به نظر می‌رسد بخشی از این دستورالعمل‌ها، که به چت‌بات اجازه می‌داد بدون نگرانی از ادعاهای «از لحاظ سیاسی نادرست» (politically incorrect) استفاده کند، حذف شده است. این موضوع نشان‌دهنده چالش‌های اخلاقی و فنی در مدیریت محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی مولد است.

در پی این حادثه، ایلان ماسک و مدیران ارشد xAI عمدتاً از پرداختن به جزئیات این رویداد اجتناب کردند. تمرکز اصلی آن‌ها به جای آن، بر برجسته کردن قابلیت‌ها و عملکرد فنی مدل Grok 4 معطوف شد. این رویکرد بر تلاش شرکت برای نمایش پیشرفت‌های تکنولوژیکی خود در مواجهه با حواشی عمومی تأکید دارد.

شرکت xAI در روز چهارشنبه (9 جولای 2025) دو مدل جدید هوش مصنوعی را معرفی کرد: Grok 4 و Grok 4 Heavy. مدل Grok 4 Heavy به عنوان یک «نسخه چندعاملی» (multi-agent version) معرفی شده است که عملکرد پیشرفته‌تری را ارائه می‌دهد. ایلان ماسک توضیح داد که Grok 4 Heavy قادر است چندین عامل (agent) را به طور همزمان برای حل یک مسئله مشخص به کار گیرد. این عوامل سپس نتایج خود را «مانند یک گروه مطالعه» با یکدیگر مقایسه می‌کنند تا بهینه ترین و دقیق‌ترین پاسخ را ارائه دهند. این معماری، رویکردی نوآورانه در بهره‌گیری از هماهنگی چندین هوش مصنوعی برای بهبود کیفیت پاسخ‌ها است.

xAI مدعی است که Grok 4 در چندین معیار ارزیابی (benchmark) عملکردی در سطح پیشرفته (frontier-level) از خود نشان داده است. از جمله این معیارها، «آخرین آزمون بشریت (انسانی)» (Humanity’s Last Exam) است که یک آزمون جامع و چالش‌برانگیز برای سنجش توانایی‌های هوش مصنوعی در پاسخگویی به هزاران پرسش جمع‌سپاری شده (crowdsourced) در حوزه‌هایی نظیر ریاضیات، علوم انسانی و علوم طبیعی محسوب می‌شود. بر اساس گزارش xAI، مدل Grok 4 در این آزمون و بدون استفاده از «ابزارها “tools”» به امتیاز 25.4% دست یافت. این نتیجه، عملکرد بهتری نسبت به مدل Gemini 2.5 Pro گوگل با امتیاز 21.6% و مدل o3 (high) از OpenAI با امتیاز 21% را نشان می‌دهد.

در ادامه، شرکت xAI ادعا می‌کند که Grok 4 Heavy، با بهره‌گیری از «ابزارها»، توانست به امتیاز قابل توجه 44.4% در آزمون «آخرین آزمون بشریت (انسانی)» دست یابد. این امتیاز به طور قابل ملاحظه‌ای بالاتر از مدل Gemini 2.5 Pro است که با استفاده از ابزارها امتیاز 26.9% را کسب کرد. این نتایج نشان‌دهنده تأثیر مثبت قابلیت چندعاملی و استفاده از ابزارها در بهبود عملکرد مدل‌های هوش مصنوعی پیشرفته است.

مؤسسه غیرانتفاعی Arc Prize اعلام کرده است که مدل هوش مصنوعی Grok به یک امتیاز پیشرفته و بی‌سابقه در آزمون ARC-AGI-2 این مؤسسه دست یافته است. این آزمون یک معیار دشوار است که مسائل پازل‌مانندی را شامل می‌شود و در آن هوش مصنوعی باید توانایی خود را در شناسایی الگوهای بصری به نمایش بگذارد. Grok در این آزمون امتیاز 16.2% را کسب کرده است که تقریباً دو برابر امتیاز نزدیک‌ترین رقیب تجاری خود، یعنی مدل Claude Opus 4، است. این موفقیت نشان‌دهنده پیشرفت چشمگیر Grok در حل مسائل پیچیده شناختی و استدلال بصری است.

علاوه بر معرفی مدل‌های Grok 4 و Grok 4 Heavy، شرکت xAI اقدام به عرضه گران‌ترین طرح اشتراک هوش مصنوعی خود تا به امروز نموده است. این اشتراک با عنوان SuperGrok Heavy و با هزینه ماهانه 300 دلار ارائه می‌شود. مشترکین این طرح، دسترسی زودهنگام به قابلیت‌های پیشرفته Grok 4 Heavy و همچنین امکان بهره‌برداری از ویژگی‌های جدید را پیش از انتشار عمومی خواهند داشت. این استراتژی، مشابه رویکرد رده‌های فوق ویژه (ultra-premium) است که توسط شرکت‌های بزرگی نظیر OpenAI، گوگل و Anthropic برای مدل‌های پیشرفته خود ارائه می‌شود. با این حال، xAI در حال حاضر گران‌ترین اشتراک را در میان ارائه‌دهندگان اصلی هوش مصنوعی به بازار عرضه کرده است.

مشترکین طرح SuperGrok Heavy ممکن است از دسترسی زودهنگام به برخی محصولات نوینی که xAI قصد دارد در ماه‌های آتی عرضه کند، بهره‌مند شوند. این شرکت در روز چهارشنبه (9 جولای 2025) برنامه‌های خود را برای انتشار یک مدل هوش مصنوعی تخصصی در حوزه کدنویسی در ماه اوت، یک عامل هوش مصنوعی چندوجهی (multi-modal agent) در ماه سپتامبر، و یک مدل مولد ویدیو در ماه اکتبر اعلام کرد. این برنامه‌ریزی نشان‌دهنده توسعه سبد محصولات xAI و ورود این شرکت به حوزه‌های متنوع هوش مصنوعی مولد است.

شرکت xAI در حال حاضر مدل گراک 4 را از طریق رابط برنامه‌نویسی کاربردی (API) خود منتشر کرده است. این اقدام با هدف تشویق توسعه‌دهندگان به ساخت برنامه‌های کاربردی جدید با استفاده از این مدل صورت می‌گیرد. این شرکت همچنین اشاره کرد که بخش سازمانی (enterprise sector) آن تنها دو ماه از تأسیس خود می‌گذرد. با این حال، xAI برنامه‌ریزی کرده است تا با شرکت‌های بزرگ مقیاس ابری (hyperscalers) همکاری کند و Grok را از طریق پلتفرم‌های ابری آن‌ها در دسترس طیف وسیع‌تری از مشتریان سازمانی قرار دهد. این استراتژی، نشان‌دهنده عزم xAI برای گسترش نفوذ خود در بازار هوش مصنوعی شرکتی است.

علی‌رغم عملکرد پیشرفته (frontier-level) Grok در معیارهای ارزیابی، ممکن است برای xAI چالش‌برانگیز باشد که از حوادث ناگوار اخیر خود فاصله بگیرد. این چالش در حالی مطرح می‌شود که شرکت تلاش می‌کند Grok را به عنوان یک رقیب جدی برای مدل‌های برجسته‌ای نظیر ChatGPT، Claude و Gemini به کسب‌وکارها معرفی کند. پرسشی که مطرح می‌شود این است که آیا شرکت‌ها و سازمان‌ها آماده پذیرش Grok با توجه به تمام ویژگی‌ها و محدودیت‌های کنونی آن هستند یا خیر. آینده Grok در بازار رقابتی هوش مصنوعی تا حد زیادی به توانایی xAI در ایجاد اعتماد و اثبات قابلیت اطمینان مدل‌های خود بستگی خواهد داشت.

عملکرد Grok 4 در بنچمارک‌ها و معیارهای مختلف

ویژگی‌ها و نمرات Grok 4 در بنچمارک‌های مختلف در مقایسه با دیگر ابزارهای هوش مصنوعی مطابق با جداول زیر است:

ارزیابی‌های هوش Grok 4

ارزیابی‌های هوش به طور مستقل توسط Artificial Analysis اندازه‌گیری شده‌اند؛ عدد هرچه بالاتر باشد بهتر است.
نتایج ادعا شده توسط آزمایشگاه هوش مصنوعی به قرار زیر است (هنوز به طور مستقل تأیید نشده است):

جمع بندی

رونمایی از Grok 4 توسط xAI، نه‌تنها نقطه عطفی در مسیر نوآوری‌های ایلان ماسک و شرکتش محسوب می‌شود، بلکه با ویژگی‌های بی‌مانند و عملکرد برجسته‌اش در آزمون‌های جهانی، چون «آخرین آزمون بشریت»، افق‌های جدیدی را در عرصه هوش مصنوعی گشوده است. از قابلیت‌های چندعاملی SuperGrok Heavy تا ادغام عمیق با پلتفرم X، این مدل نمایانگر روح آزادی‌خواهی لیبرتارین است که نوآوری را بدون قیدوبندهای غیرضروری دنبال می‌کند، هرچند با چالش‌هایی نظیر جنجال‌های اخیر همراه بوده است.

این مقاله، با کاوش در ویژگی‌های گراک 4، مقایسه آن با رقبایی چون GPT-5، و بررسی طرح اشتراک 300 دلاری xAI Grok 4، تصویری جامع از پتانسیل‌ها و موانع پیش روی این فناوری ارائه داد. برای مخاطبانی که به دنبال درک آینده هوش مصنوعی و نقش آن در تحولات جهانی هستند، Grok 4 نه‌تنها یک دستاورد فنی، بلکه نمادی از اراده‌ای است که مرزهای ممکن را جابه‌جا می‌کند و خوانندگان را به تأمل در این انقلاب فناوری دعوت می‌نماید.

سوالات متداول