ابرهوش مایکروسافت: تشکیل تیم MAI برای توسعه ابرهوش انسان گرا

شرکت مایکروسافت به تازگی برنامه‌ی خود را برای ایجاد یک واحد تحقیقاتی جدید اعلام کرده است که هدف اصلی آن، پژوهش و توسعه در حوزه‌ی ابرهوش (Superintelligence) و سایر گونه‌های بسیار پیشرفته هوش مصنوعی است. این اقدام نشان‌دهنده‌ی تعهد جدی مایکروسافت به پیشبرد مرزهای فناوری‌های هوشمند فراتر از دستاوردهای کنونی در زمینه‌هایی مانند هوش مصنوعی مولد و یادگیری عمیق (deep learning) است.

این خبر مهم توسط مصطفی سلیمان (Mustafa Suleyman)، مدیرعامل واحد هوش مصنوعی مایکروسافت و فرد ناظر بر محصولات کلیدی چون “بینگ (Bing)” و “کوپایلوت (Copilot)”، در قالب یک پست وبلاگی منتشر گردید. وی در این اطلاعیه، تشکیل تیم ابرهوش MAI را رسماً اعلام داشت و مشخص نمود که خود شخصاً رهبری این گروه تحقیقاتی پیشگام را بر عهده خواهد گرفت. همچنین، سلیمان تأکید کرد که شرکت مایکروسافت منابع مالی قابل توجهی را به پشتیبانی از این تلاش بلندپروازانه اختصاص خواهد داد.

مصطفی سلیمان در یادداشت خود تصریح کرد: “این پروژه با هدف رفع چالش‌های ملموس و واقعی صورت می‌گیرد و توسعه‌ی آن به نحوی مدیریت خواهد شد که اطمینان حاصل شود این ابرهوش انسان گرا، محتاط و تحت کنترل باقی بماند.” او در ادامه خاطرنشان ساخت که “هدف ساخت یک ابرهوش مبهم و غیرقابل‌تعریف نیست؛ بلکه ما در حال ساخت یک فناوری کاربردی هستیم که به صورت صریح و منحصراً برای خدمت به نوع بشر طراحی شده است.” این رویکرد، در راستای ایجاد یک microsoft humanist superintelligence است که پتانسیل‌های هوش مصنوعی عمومی (AGI) را در مسیری اخلاقی و مفید هدایت کند.

رویکرد انسان گرا (Humanist) در توسعه ابرهوش مصنوعی

این اقدام مهم از سوی مایکروسافت در فضایی رقابتی شدید میان شرکت‌های بزرگ فناوری برای جذب پژوهشگران برجسته هوش مصنوعی صورت می‌گیرد. به عنوان مثال، شرکت متا (Meta)، مجموعه‌ی مادر فیسبوک، اخیراً “آزمایشگاه‌های ابرهوش متا (Meta Superintelligence Labs)” را تأسیس نموده و با اختصاص میلیاردها دلار، به استخدام متخصصان خبره اقدام کرده است؛ حتی گزارش‌هایی مبنی بر ارائه‌ی پاداش‌های امضای قرارداد (Sign-on bonuses) تا سقف ۱۰۰ میلیون دلار برای جذب نخبگان این حوزه منتشر شده است. هرچند مصطفی سلیمان (Mustafa Suleyman) در خصوص تکرار چنین پیشنهاداتی توسط تیم ابرهوش MAI اظهار نظری نکرده است، اما اعلام داشت که این تیم جدید از ترکیبی از استعدادهای داخلی مایکروسافت و نیروهای استخدامی جدید تشکیل خواهد شد و “کارن سیمونیان (Karen Simonyan)” به عنوان دانشمند ارشد در آن فعالیت خواهد کرد.

شایان ذکر است که پیش از پیوستن به مایکروسافت، مصطفی سلیمان (Mustafa Suleyman) یکی از بنیانگذاران شرکت دیپ‌مایند (DeepMind) بود؛ شرکتی پیشرو در حوزه‌ی یادگیری عمیق که در سال ۲۰۱۴ توسط گوگل خریداری شد. پس از آن، وی ریاست استارتاپ هوش مصنوعی اینفلکشن (Inflection) را بر عهده داشت. شرکت مایکروسافت سال گذشته، اینفلکشن را به همراه تعدادی از کارمندان کلیدی آن به مجموعه خود ملحق ساخت که این موضوع گامی دیگر در جهت تقویت توانایی‌های ابرهوش مایکروسافت بود.

تلاش‌های گسترده برای استخدام متخصصان، منعکس‌کننده‌ی یک روند کلی و فراگیر در صنعت فناوری است. از زمان انتشار مدل چت‌جی‌پی‌تی (ChatGPT) توسط شرکت OpenAI در سال ۲۰۲۲، شرکت‌ها برای یکپارچه‌سازی فناوری هوش مصنوعی مولد (Generative AI) در محصولات خود با یکدیگر رقابت تنگاتنگی داشته‌اند. شرکت مایکروسافت از مدل‌های پیشرفته OpenAI در محصولات خود مانند بینگ و کوپایلوت بهره می‌برد. در مقابل، اوپن‌ای‌آی نیز برای تأمین زیرساخت‌های محاسباتی قدرتمند مورد نیاز ابزارهای خود، به زیرساخت ابری آژور (Azure) شرکت مایکروسافت متکی است. علاوه بر این، پس از بازسازی‌های اخیر، مایکروسافت اکنون سهمی معادل ۱۳.۵ میلیارد دلار در OpenAI در اختیار دارد که نشان‌دهنده‌ی تعامل عمیق این دو بازیگر اصلی در مسیر دستیابی به هوش مصنوعی عمومی (AGI) و در نهایت، ابرهوش انسان گرا است.

کاهش وابستگی به شرکت OpenAI

علی‌رغم شراکت راهبردی و عمیق با اوپن‌ای‌آی (OpenAI)، شرکت مایکروسافت همواره در تلاش بوده است تا منابع و توانمندی‌های داخلی خود در حوزه‌ی هوش مصنوعی را گسترش دهد و آن‌ها را متنوع سازد. این رویکرد به ویژه در راستای ایجاد زیرساخت‌های لازم برای تحقیقات آتی در زمینه‌ی ابرهوش (Superintelligence) و توسعه‌ی تیم ابرهوش MAI اهمیت پیدا می‌کند. به دنبال جذب استارتاپ اینفلکشن (Inflection)، شرکت مایکروسافت شروع به آزمایش و استفاده از مدل‌های تولید شده توسط سایر بازیگران اصلی این صنعت، از جمله گوگل و شرکت انتروپیک (Anthropic)، نموده است. لازم به ذکر است که انتروپیک یک استارتاپ نوظهور در حوزه‌ی هوش مصنوعی است که توسط مدیران اجرایی سابق OpenAI تأسیس شده و بر توسعه‌ی هوش مصنوعی انسان گرا تمرکز دارد. این اقدامات، نشان‌دهنده‌ی استراتژی مایکروسافت برای کاهش وابستگی و تقویت توانایی‌های مستقل خود در مسیر دستیابی به هوش مصنوعی عمومی (AGI) است.

گروه تحقیقاتی جدید هوش مصنوعی مایکروسافت، که توسط مصطفی سلیمان (Mustafa Suleyman) رهبری می‌شود، هدف‌گذاری کرده است تا به توسعه‌ی “همیاران هوش مصنوعی (AI companions)” بپردازد که کارایی و سودمندی بالایی داشته باشند و بتوانند در حوزه‌هایی مانند آموزش و سایر جنبه‌های زندگی روزمره به افراد یاری رسانند. سلیمان در خصوص این برنامه‌ها اظهار داشت که تیم ابرهوش MAI علاوه بر این، پروژه‌هایی را در زمینه‌های حیاتی نظیر پزشکی و توسعه‌ی منابع انرژی تجدیدپذیر دنبال خواهد کرد. این پروژه‌ها تأکیدی بر تعهد مایکروسافت به توسعه‌ی یک microsoft humanist superintelligence دارند که به طور مستقیم برای بهبود رفاه و پیشرفت بشریت به کار گرفته شود.

مسیری متفاوت از رقبا

مصطفی سلیمان (Mustafa Suleyman) اظهار داشت که برخلاف رویکرد برخی رقبای فعال در حوزه‌ی هوش مصنوعی، مایکروسافت درصدد ایجاد یک هوش مصنوعی “همه فن حریفِ بی‌نهایت توانمند (infinitely capable generalist)” نیست. وی نسبت به قابلیت کنترل و مهار چنین سیستم‌های بسیار کلی و قدرتمندی ابراز تردید کرد. در عوض، تمرکز اصلی این شرکت بر توسعه‌ی چیزی است که وی آن را “ابرهوش انسان گرا (humanist superintelligence)” می‌نامد؛ نوعی از ابرهوش مایکروسافت که مشخصاً برای خدمت به نیازهای بشری طراحی شده و بتواند منافع ملموس و قابل اندازه‌گیری را در دنیای واقعی به ارمغان آورد. این رویکرد، هسته‌ی اصلی فلسفه‌ی تیم ابرهوش MAI را تشکیل می‌دهد.

به گفته‌ی سلیمان، اصل “انسان گرایی (Humanism)” ایجاب می‌کند که در تمام مراحل توسعه، این پرسش محوری همواره مطرح شود: “آیا این فناوری در خدمت منافع و بهروزی انسان است؟” این سؤال، قطب‌نمای اخلاقی و کاربردی مایکروسافت در مسیر طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های یادگیری عمیق و هوش مصنوعی عمومی (AGI) خواهد بود تا اطمینان حاصل شود که فناوری فراتر از یک ابزار، به عنوان یک عامل توانمندساز انسانی عمل کند.

در حالی که نگرانی‌ها درباره خطرات هوش مصنوعی به‌طور گسترده مورد بحث قرار می‌گیرد، از مسائلی مانند سوگیری‌های ناخواسته (Bias) در داده‌های آموزشی گرفته تا تهدیدات احتمالی وجودی، سلیمان تأکید کرد که هدف تیم ابرهوش MAI توسعه‌ی سیستم‌های تخصصی است. این سیستم‌ها قرار است به “عملکردی فراتر از انسان” (superhuman performance) در حوزه‌های خاص دست یابند، بدون آنکه خطرات عمده‌ای را متوجه جامعه کنند. او مثال‌هایی ارائه داد، از جمله هوش مصنوعی که می‌تواند بهینه‌سازی ذخیره‌سازی باتری‌های لیتیومی را به سطحی مانند دانش یک دانشمند برجسته برساند یا هوش مصنوعی مولد که مولکول‌های جدیدی را برای ساخت داروها یا مواد پیشرفته طراحی کند. این مثال‌ها مشابه پروژه آلفافولد (AlphaFold) شرکت دیپ‌مایند (DeepMind) است که ساختارهای پروتئینی را با دقت بالا پیش‌بینی می‌کند و نشانگر پتانسیل microsoft humanist superintelligence در حل بزرگترین معضلات بشری است.

ظهور ابرهوش مصنوعی در حوزه پزشکی (Medical Superintelligence)

مصطفی سلیمان (Mustafa Suleyman) اظهار داشت که تمرکز ویژه‌ی شرکت مایکروسافت در پروژه‌ی ابرهوش انسان گرا، بر حوزه‌ی مراقبت‌های بهداشتی (Healthcare) متمرکز است. او پیش‌بینی می‌کند که ظرف دو تا سه سال آینده، شاهد ظهور سیستم‌های هوش مصنوعی خواهیم بود که توانایی تشخیص بیماری‌ها در سطح متخصصان بالینی (Expert-level diagnosis) را خواهند داشت. این پیشرفت‌ها، که ناشی از پیشرفت‌های عظیم در یادگیری ماشین و یادگیری عمیق هستند، پتانسیل تحول بنیادی در علم پزشکی را به همراه دارند.

سلیمان این فناوری را به عنوان سیستمی توصیف کرد که می‌تواند استدلال‌های پیچیده‌ی پزشکی را تحلیل کند و بیماری‌هایی را که امکان پیشگیری از آن‌ها وجود دارد، بسیار زودتر از روش‌های سنتی تشخیص دهد. او در این زمینه نوشت: “ما در تمام زمینه‌های تشخیصی، به عملکردی در سطح متخصص دست خواهیم یافت و همچنین قابلیت برنامه‌ریزی و پیش‌بینی بسیار توانمندی در محیط‌های بالینی عملیاتی خواهیم داشت.” این بدان معناست که تیم ابرهوش MAI قصد دارد ابزارهایی بسازد که در دقت تشخیص و برنامه‌ریزی درمان، حتی از برجسته‌ترین پزشکان متخصص ایرانی نیز فراتر عمل کنند و تحولی شگرف در کیفیت خدمات درمانی ایجاد نمایند.

در شرایطی که سرمایه‌گذاران به طور مداوم این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا هزینه‌های هنگفت صرف شده در پروژه‌های هوش مصنوعی، در نهایت به سودآوری منطقی منجر خواهد شد یا خیر، مصطفی سلیمان (Mustafa Suleyman) تأکید نمود که شرکت مایکروسافت در این مسیر، محدودیت‌های اخلاقی و عملیاتی مشخصی را تعیین کرده است. وی صریحاً اعلام کرد: “ما در حال ساخت یک ابرهوش بدون هیچ محدودیتی و به هر قیمتی نیستیم.” این موضع، تعهد مایکروسافت به توسعه‌ی مسئولانه‌ی microsoft humanist superintelligence را نشان می‌دهد که در آن، منافع انسانی و کنترل‌پذیری فناوری، همواره بر قدرت محض محاسباتی اولویت دارند.

جمع بندی

در نهایت، اعلام تشکیل تیم ابرهوش MAI توسط مصطفی سلیمان نه تنها یک گام جسورانه‌ی فنی، بلکه یک بیانیه‌ی فلسفی قدرتمند از سوی مایکروسافت است: ما دیگر در عصر رقابت برای “بزرگ‌ترین مدل” نیستیم، بلکه در آستانه‌ی خلق ابرهوش انسان گرا هستیم؛ سیستمی که قدرت بی‌حدش را نه برای سلطه، بلکه برای خدمت بی‌قیدوشرط به انسان به کار می‌گیرد. این دقیقاً همان microsoft humanist superintelligence است که سلیمان وعده‌اش را داده: ابرهوشی که به جای تبدیل شدن به خدایی دست‌نیافتنی، به همیارِ همیشگیِ بشریت بدل می‌شود؛ از تشخیص سرطان در ثانیه‌هایی که جان می‌دهد تا طراحی داروهایی که میلیون‌ها نفر را نجات خواهد داد.

ابرهوش مایکروسافت با رهبری سلیمان، مسیر متفاوتی را برگزیده است: مسیری که در آن “انسان گرایی” نه یک شعار بازاریابی، بلکه معیار نهایی موفقیت است. وقتی غول‌های سیلیکون‌ولی در تبِ “هوش مصنوعی بی‌نهایت توانمند” می‌سوزند، مایکروسافت اعلام می‌کند که آینده متعلق به کسانی است که قدرت را با مسئولیت، سرعت را با احتیاط، و نوآوری را با کرامت انسانی همراه کنند. این همان لحظه‌ای است که تاریخ فناوری از “چه می‌توانیم بسازیم؟” به “چه باید بسازیم؟” تغییر جهت می‌دهد؛ و تیم ابرهوش MAI پرچم‌دار این انقلاب اخلاقی-فناورانه خواهد بود. آینده‌ای که در آن ابرهوش نه تهدید، بلکه بزرگ‌ترین متحد بشریت است، همین‌جا، در ردموند، در حال تولد است.

سوالات متداول