معرفی آپدیت GPT 5.1: استدلال تطبیقی، لحن صمیمی و سفارشی‌سازی پیشرفته

در عصری که هوش مصنوعی مولد (Generative AI) به سرعت مرزهای نوآوری را درنوردیده، انتظار کاربران از تعامل با این فناوری فراتر از صرفاً تولید محتوای هوشمندانه است. شرکت OpenAI با عرضه آپدیت GPT 5.1 پاسخی قاطع و به‌هنگام به این تقاضا داده است. این به‌روزرسانی نه تنها از منظر ظرفیت‌های فکری و محاسباتی، بلکه از حیث ارتقاء چشمگیر در شیوه برقراری ارتباط با کاربر، یک تحول اساسی به شمار می‌آید. مدل‌های جدید، از جمله GPT 5.1 Instant و GPT 5.1 Thinking، در هسته خود هوشمندی (Intelligence) بیشتری نشان می‌دهند و ویژگی‌های کلیدی همچون استدلال تطبیقی (Adaptive Reasoning) را برای ارائه پاسخ‌های دقیق‌تر و کامل‌تر به خدمت گرفته‌اند.

تمرکز ویژه این انتشار بر افزایش قابلیت استفاده (Usability) و ارتقا تجربه کاربری است. مدل‌ها اکنون با لحنی صمیمی، خونگرم تر و همدل تر عمل می‌کنند و فرایند سفارشی‌سازی لحن و رفتار ChatGPT برای انطباق با سلیقه فردی کاربران تسهیل شده است. علاوه بر این پیشرفت‌های محوری، OpenAI با تعیین یک دوره انتقال آرام مدل‌های قدیمی (Sunset period) برای مدل‌های اصلی GPT 5 به مدت سه ماه، به کاربران زمان کافی برای ارزیابی تغییرات و سازگاری با این نسل جدید از مدل زبان بزرگ (LLM) را می‌دهد، که رویکردی متفکرانه در راستای شفافیت و تسهیل فرآیند به‌روزرسانی است. در ادامه، جزئیات کامل این ارتقاءهای عملکردی و ویژگی‌های جدید سفارشی‌سازی را بررسی خواهیم کرد.

معرفی GPT 5.1

در ماه نوامبر 2025 سری مدل‌های GPT 5 از سوی شرکت OpenAI با معرفی آپدیت GPT 5.1 ارتقاء یافته است. این به‌روزرسانی شامل نسخه‌های جدیدی است که عملکرد و قابلیت‌های پیشین را در حوزه‌های مختلف هوش مصنوعی و پردازش زبان طبیعی (NLP) بهبود بخشیده‌اند.

• نسخه جدید چت جی پی تی ۵.۱ در قالب مدل GPT 5.1 Instant که به عنوان پرکاربردترین مدل شناخته می‌شود، اکنون دستخوش تحولات مهمی شده است. این مدل GPT 5.1 Instant نه تنها هوشمندی (Intelligence) بیشتری از خود نشان می‌دهد، بلکه اکنون لحن صمیمی و محاوره‌ای GPT 5.1 را به شکلی برجسته تقویت کرده است. علاوه بر این، بهبود تبعیت از دستورالعمل‌ها (Instruction Following) در این نسخه جدید ChatGPT، آن را در اجرای دقیق‌تر فرامین کاربر توانمندتر ساخته است.
• علاوه بر مدل یاد شده، مدل GPT 5.1 Thinking به عنوان مدل استدلال پیشرفته (Advanced Reasoning Model) معرفی می‌گردد. این مدل که تمرکز ویژه‌ای بر قابلیت‌های استنتاجی (Inferential Capabilities) و تفکر دارد، از نظر درک و شفافیت خروجی (Output Clarity) برای مخاطب قابل فهم‌تر شده است. همچنین، مدل GPT 5.1 Thinking در انجام وظایف ساده‌تر (Simpler Tasks) با سرعت بیشتری عمل می‌کند، در حالی که در مواجهه با وظایف پیچیده (Complex Tasks)، پایداری و مقاومت (Robustness) بیشتری از خود نشان می‌دهد.

این حقیقت به وضوح توسط شرکت OpenAI مورد توجه قرار گرفته است که یک سیستم هوش مصنوعی موفق، صرفاً نباید دارای هوشمندی بالا باشد، بلکه تعامل با آن نیز باید تجربه‌ای مطلوب و دلپذیر را برای کاربر فراهم کند. در همین راستا، آپدیت GPT 5.1 نه تنها از منظر ظرفیت‌های فکری و محاسباتی بهبود یافته است، بلکه شیوه برقراری ارتباط آن نیز به طور چشمگیری ارتقا یافته است، به نحوی که می‌توان نسخه جدید GPT 5.1 را خونگرم تر و همدل تر در نظر گرفت.

علاوه بر بهبودهای ذاتی در لحن، فرآیند سفارشی‌سازی لحن ChatGPT برای کاربران نیز تسهیل شده است. از آنجایی که ترجیحات مربوط به سبک تعامل (Interaction Style) بین افراد مختلف و حتی در گفتگوهای گوناگون یکسان نیست، این نسخه جدید ChatGPT در حال معرفی کنترل‌های بصری‌تر و کارآمدتری است. هدف این کنترل‌ها این است که مدل بتواند به صورت دقیق‌تری با لحن و سبک مورد انتظار کاربر در پاسخ‌های تولید شده (Generated Responses) مطابقت داشته باشد و امکان کنترل دقیق لحن و رفتار را فراهم آورد.

مدل GPT‑5.1 Instant

مدل GPT 5.1 Instant که به عنوان پرکاربردترین مدل در نسخه جدید ChatGPT شناخته می‌شود، اکنون به طور پیش‌فرض دارای ویژگی‌های تعاملی تقویت‌شده‌ای است؛ به نحوی که لحن صمیمی و محاوره‌ای نسخه جدید GPT 5.1 در آن غالب شده است. بر اساس نتایج حاصل از آزمایش‌های مقدماتی، این مدل اغلب کاربران را با توانایی‌اش در ارائه پاسخ‌هایی که توأمان دارای وضوح (Clarity) و سودمندی (Utility) هستند و در عین حال حاوی ظرافت‌ها و شوخ‌طبعی هستند، شگفت‌زده می‌کند. این خصوصیت باعث می‌شود تا GPT 5.1 خونگرم تر و همدل تر از نسخه‌های پیشین به نظر آید.

شرکت OpenAI در توسعه این مدل به طور قابل توجهی بر بهبود تبعیت از دستورالعمل‌ها (Instruction Following) تمرکز کرده است. این ارتقاء تضمین می‌کند که خروجی مدل با قابلیت اطمینان (Reliability) بالاتری به پرسش یا درخواست اصلی کاربر پاسخ دهد و از این طریق، انطباق‌پذیری (Compliance) مدل با مقاصد کاربر افزایش می‌یابد.

برای نخستین بار، مدل GPT 5.1 Instant قادر است از قابلیت استدلال تطبیقی (Adaptive Reasoning) بهره ببرد. این ویژگی به مدل اجازه می‌دهد تا زمان تفکر تطبیقی (Adaptive Thinking Time) مورد نیاز برای پاسخگویی به سؤالات چالش‌برانگیزتر را تشخیص داده و پیش از ارائه پاسخ، یک “فرآیند تفکر (Thinking Process)” را به کار گیرد. نتیجه این سازوکار، تولید پاسخ‌هایی است که هم کامل‌تر و هم دقیق‌تر هستند، در حالی که سرعت پاسخگویی مدل همچنان حفظ می‌شود. این پیشرفت‌ها، به ویژه در حوزه‌های تخصصی مانند ریاضیات و برنامه‌نویسی، انعکاس یافته‌اند؛ جایی که عملکرد نسخه جدید GPT 5.1 در AIME 2025 و Codeforces (که از بنچمارک‌های معتبر در این زمینه‌ها هستند) بهبود چشمگیری را نشان می‌دهد و گواهی بر بهبود عملکرد کدنویسی GPT 5.1 است.

مدل GPT‑5.1 Thinking

شرکت OpenAI در حال ارتقا مدل GPT 5.1 Thinking است تا کارایی آن در کاربردهای روزمره افزایش یافته و درک خروجی‌های آن تسهیل شود. این مدل استدلال پیشرفته اکنون قادر است زمان تفکر تطبیقی (Adaptive Thinking Time) خود را به شکلی دقیق‌تر با پیچیدگی سوال (Query Complexity) تطبیق دهد. بدین معنا که برای مسائل بسیار پیچیده، زمان بیشتری را صرف پردازش و استدلال می‌کند و در عین حال، به مسائل ساده‌تر با سرعت بیشتری پاسخ می‌دهد. در نتیجه عملی، این رویکرد منجر به تولید پاسخ‌های کامل‌تر برای درخواست‌های دشوار و کاهش زمان انتظار برای درخواست‌های غیرپیچیده می‌شود. این قابلیت به وضوح نشان‌دهنده تقویت ویژگی استدلال تطبیقی (Adaptive Reasoning) در مدل است.

علاوه بر این، پاسخ‌های تولید شده توسط مدل GPT 5.1 Thinking از وضوح بیشتری برخوردار هستند. این مدل تمایل کمتری به استفاده از اصطلاحات فنی تخصصی (Technical Jargon) و واژگان تعریف نشده دارد. این تحول، در نهایت منجر به دسترس‌پذیری بیشتر و قابل فهم بودن آسان‌تر تواناترین مدل در آپدیت GPT 5.1 می‌شود؛ خصوصاً برای انجام وظایف تحلیلی پیچیده در محیط کار و تبیین مفاهیم علمی یا فنی دشوار، که برای عموم علاقه‌مندان به حوزه‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین (ML)، اهمیت بسزایی دارد. به عنوان مثال، توضیح یک مفهوم نسبتا پیچیده مانند “شبکه‌های عصبی کانولوشنی (Convolutional Neural Networks)” بسیار شفاف‌تر ارائه خواهد شد.

همچنین، لازم به ذکر است که در مدل GPT 5.1 Thinking، لحن صمیمی و محاوره‌ای GPT 5.1 تقویت شده است. لحن پیش‌فرض این مدل، با هدف ارتقای تجربه کاربری، به سمت GPT 5.1 خونگرم تر و همدل تر شدن تغییر یافته تا تعامل با آن برای کاربر ملموس‌تر و دلپذیرتر باشد.

این انتشار نشان‌دهنده یک پیشرفت قابل توجه، هم در توانمندی‌های اساسی (Capability) و هم در قابلیت استفاده (Usability) در تمامی مدل‌های جدید است. سیستم مسیریابی خودکار GPT 5.1 Auto همچنان هر درخواست (Query) را به مدلی که مناسب‌ترین عملکرد را برای آن دارد، هدایت می‌کند. بنابراین، در اغلب موارد، کاربر نیازی به انتخاب دستی مدل نخواهد داشت. آنچه برای کاربران مشهود خواهد بود، این است که پاسخ‌های تولید شده در سرتاسر آپدیت GPT 5.1، هم از نظر هوشمندی (Intelligence) بهبود یافته‌اند و هم از منظر لحن (Tone)، طبیعی‌تر و جذاب‌تر به نظر می‌رسند.

عرضه عمومی مدل GPT 5.1 Instant و مدل GPT 5.1 Thinking از تاریخ انتشار آغاز می‌شود. ابتدا، دسترسی به این مدل‌ها برای کاربران با اشتراک پولی (مانند Pro، Plus، Go، Business) فعال خواهد شد و پس از آن، کاربران رایگان و کاربرانی که در حساب خود وارد نشده‌اند (Logged-out Users) نیز قادر به استفاده از این چت جی پی تی ۵.۱ خواهند بود. در خصوص طرح‌های سازمانی (Enterprise) و آموزشی (Edu)، یک دوره دسترسی زودهنگام (Early Access Window) هفت روزه در نظر گرفته شده است که به طور پیش‌فرض غیرفعال است. پس از انقضای این دوره زمانی، آپدیت GPT 5.1 به تنها مدل پیش‌فرض (Default Model) تبدیل خواهد شد.

باید خاطرنشان کرد که در صورت بررسی خدمات چت جی پی تی ۵.۱ در حال حاضر، ممکن است دسترسی به آپدیت GPT 5.1 فوراً فراهم نباشد. شرکت OpenAI برنامه‌ریزی کرده است تا این نسخه را به صورت تدریجی طی چند روز آینده عرضه کند تا پایداری عملکرد (Performance Stability) برای کلیه کاربران حفظ شود. همچنین، در آینده‌ای نزدیک، نسخه GPT 5 Pro برای مشترکان، به GPT 5.1 Pro ارتقا خواهد یافت.

طبق اعلام شرکت OpenAI، هر دو مدل GPT 5.1 Instant و مدل GPT 5.1 Thinking تا 16 نوامبر به واسط برنامه‌نویسی کاربردی (API) افزوده خواهند شد. مدل GPT 5.1 Instant در API تحت شناسه gpt-5.1-chat-latest و مدل GPT 5.1 Thinking با شناسه GPT-5.1 منتشر خواهند شد. هر دو مدل برای توسعه‌دهندگان، با قابلیت استدلال تطبیقی (Adaptive Reasoning) که پیش‌تر توضیح داده شد، در دسترس خواهند بود.

به منظور فراهم آوردن فرصت کافی برای مقایسه و سازگاری کاربران با سرعت دلخواه خود، مدل‌های اصلی GPT 5 (هم Instant و هم Thinking) برای مشترکان پولی سرویس ChatGPT به مدت سه ماه در بخش “مدل‌های قدیمی (legacy models)” در دسترس باقی خواهند ماند. لازم به ذکر است که دوره پایان کار (Sunset) مدل‌های GPT 5، تأثیری بر دسترسی به سایر مدل‌های قدیمی‌تر نخواهد داشت. رویکرد شرکت OpenAI در معرفی مدل‌های جدید در آینده، این است که فضای کافی برای ارزیابی تغییرات و ارائه بازخورد توسط کاربران فراهم شود. این امر امکان انتقال نرم (Smooth Transition) را فراهم می‌آورد و در عین حال، به نوآوری مدل‌های پیشتاز (Frontier Models) ادامه می‌دهد. دوره‌های پایان کار مدل‌ها همواره با وضوح و اطلاع‌رسانی کافی از پیش اعلام خواهند شد.

در مجموع، آپدیت GPT 5.1 دارای قابلیت‌های بیشتری است و سطح فزاینده‌ای از سودمندی (Usefulness) را ارائه می‌دهد. تیم نویسندگان هامیا همراهان هامیا را تشویق می‌کنند تا این نسخه جدید ChatGPT را آزمایش کرده و تفاوت‌های عملکردی آن را مشاهده کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص رویکرد ایمنی (Safety Approach) اتخاذ شده برای نسخه جدید GPT 5.1، مراجعه به سند کارت سیستمی (System Card) توصیه می‌شود.

در خصوص نام‌گذاری این مدل، این به‌روزرسانی با عنوان GPT 5.1 نامیده شده است تا بازتاب‌دهنده بهبودهای چشمگیر و معنادار باشد، در حالی که مدل همچنان در نسل اصلی GPT 5 باقی مانده است. انتظار می‌رود ارتقاهای تکراری بعدی برای GPT 5 نیز از همین الگوی نام‌گذاری پیروی کنند.

شخصی‌سازی منحصر به فرد ChatGPT با آپدیت GPT 5.1

به موازات ارتقای مدل‌های پایه‌ای، شرکت OpenAI در حال ساده‌سازی فرآیند سفارشی‌سازی لحن ChatGPT و سبک پاسخگویی آن است. از آنجا که کاربران ترجیحات قوی و متنوعی در مورد نحوه تعامل و تولید پاسخ‌ها توسط نسخه جدید ChatGPT دارند، هدف این است که تنظیمات شخصیت چت جی پی تی به گونه‌ای طراحی شوند که انطباق لحن با سلیقه فردی، به سادگی و بدون تلاش زیاد امکان‌پذیر باشد.

در اوایل سال 2025، شرکت OpenAI گزینه‌های از پیش تعریف‌شده‌ای را برای سفارشی‌سازی لحن ChatGPT معرفی کرد. در آپدیت GPT 5.1، این گزینه‌ها با هدف بازتاب دقیق‌تر رایج‌ترین سناریوهای استفاده، مورد بازنگری قرار گرفته‌اند. گزینه‌های پیش‌فرض (Default)، دوستانه (Friendly) (که قبلاً Listener نام داشت) و کارآمد (Efficient) (که قبلاً Robot نام داشت) با اعمال به‌روزرسانی‌های عملکردی حفظ می‌شوند، و علاوه بر این‌ها، گزینه‌های لحن جدید (Professional, Candid, Quirky) مانند “حرفه‌ای (Professional)”، “بی‌پرده (Candid)” و “عجیب (Quirky)” نیز اضافه شده‌اند. این گزینه‌های لحن جدید به گونه‌ای طراحی شده‌اند که با الگوهای طبیعی تعامل کاربران با مدل همسو باشند و انتخاب “شخصیت (Persona)” مناسب برای هر فرد را، به فرآیندی سریع و بصری تبدیل کنند.

این تنظیمات شخصیت چت جی پی تی در تمام مدل‌ها قابلیت اجرا دارند. گزینه‌های اصلی “بدبین (Cynical)” و “خرخونی (Nerdy)” که پیش‌تر معرفی شده بودند، بدون تغییر باقی خواهند ماند و همچنان از طریق منوی کشویی مربوطه در بخش تنظیمات شخصیت چت جی پی تی (Personalization Settings) قابل دسترسی خواهند بود.

فراتر از این گزینه‌های از پیش تعیین شده، برای کاربرانی که به دنبال کنترل دقیق لحن و رفتار مدل هستند، قابلیتی در دست آزمایش است که امکان تنظیم ویژگی‌های خاص چت جی پی تی ۵.۱ را مستقیماً از طریق تنظیمات شخصی‌سازی فراهم می‌کند. این تنظیمات شامل مواردی از قبیل میزان اختصار (Conciseness)، میزان همدلی یا “خونگرمی (Warmth)”، قابلیت اسکن (Scannability) خروجی و میزان استفاده از ایموجی‌ها توسط مدل است. نکته قابل توجه این است که ChatGPT می‌تواند به صورت پیشگیرانه (Proactively)، زمانی که متوجه درخواست کاربر برای لحن یا سبک خاصی در طول گفتگو می‌شود، پیشنهاد به‌روزرسانی این ترجیحات را ارائه دهد، بدون اینکه کاربر نیاز به مراجعه به تنظیمات داشته باشد. کاربران می‌توانند هر یک از این ترجیحات را در هر زمان دلخواه، اصلاح یا حذف کنند. این ابزارها عملاً سفارشی‌سازی لحن ChatGPT را به یک فرآیند سیال تبدیل می‌کنند.

سبک‌ها و گزینه‌های لحن جدید و به‌روزرسانی شده در نوامبر 2025 در حال عرضه هستند و قابلیت تنظیم دقیق (Finetuning) ویژگی‌های خاص، به صورت آزمایشی و با تعداد محدودی از کاربران، از اواسط نوامبر 2025 به تدریج عرضه خواهد شد. انتظار می‌رود هر دوی این ویژگی‌ها در طول زمان و با بازخورد کاربران به تکامل و بهبود ادامه دهند. علاوه بر این، مدل‌های به‌روز شده GPT 5.1 Instant و GPT 5.1 Thinking در پیروی از دستورالعمل‌های سفارشی (Custom Instructions) دقت بالاتری را نشان می‌دهند، که این امر کنترل دقیق لحن و رفتار بیشتری را برای کاربران فراهم می‌سازد.

یکی از بهبودهای کاربری مهم این است که تغییراتی که در تنظیمات شخصیت چت جی پی تی اعمال می‌شوند، اکنون به صورت بلافصل در تمامی چت‌ها، از جمله مکالمات در حال انجام، اعمال می‌گردند. این امر تجربه کاربری یکنواختی را تضمین می‌کند. در نسخه‌های قبلی، تغییرات در سبک و لحن پایه یا دستورالعمل‌های سفارشی، تنها برای مکالماتی که پس از اعمال تغییرات آغاز می‌شدند، قابل اعمال بودند.

آینده پیش رو

آپدیت GPT 5.1 که شامل ارتقاهای عملکردی مدل‌ها و معرفی قابلیت‌های جدید سفارشی‌سازی لحن ChatGPT است، یک گام مهم به سوی توسعه سامانه‌ای است که حس نزدیکی و هماهنگی بیشتری با کاربر ایجاد می‌کند. این تحولات منجر به خلق یک چت جی پی تی ۵.۱ می‌شود که نه تنها هوشمندتر است (به واسطه ویژگی‌هایی مانند استدلال تطبیقی)، بلکه تعامل با آن لذت‌بخش‌تر بوده و انعطاف‌پذیری بیشتری در برابر ترجیحات فردی کاربران از طریق تنظیمات شخصیت چت جی پی تی نشان می‌دهد. شرکت OpenAI در آینده نیز به تلاش برای بهبود مستمر در تمامی این ابعاد ادامه خواهد داد و باید انتظار پیشرفت‌های قابل توجه بیشتری در این زمینه داشت.

جمع بندی

در مجموع، آپدیت GPT 5.1 نقطه عطف مهمی در تکامل هوش مصنوعی مولد (Generative AI) و حوزه مدل زبانی بزرگ (LLM) محسوب می‌شود. این انتشار، که شامل ارتقاهای عملکردی مدل‌ها و معرفی قابلیت‌های جدید سفارشی‌سازی است، نشان‌دهنده یک پیشرفت قابل توجه هم در توانمندی‌های اساسی و هم در قابلیت استفاده (Usability) در تمامی مدل‌های جدید است. مدل‌هایی نظیر GPT 5.1 Instant و GPT 5.1 Thinking نه تنها به واسطه ویژگی‌هایی چون استدلال تطبیقی هوشمندتر شده‌اند، بلکه با اتخاذ لحنی خونگرم‌تر و تسهیل فرآیند سفارشی‌سازی لحن ChatGPT، تعامل با آن‌ها لذت‌بخش‌تر و انعطاف‌پذیرتر شده است. این رویکرد دوگانه، تأکید OpenAI بر این حقیقت را منعکس می‌کند که یک سیستم هوش مصنوعی موفق باید هم از هوشمندی بالا برخوردار باشد و هم تجربه‌ای مطلوب و دلپذیر را برای کاربر فراهم کند.

تأکید بر تجربه کاربر در این به‌روزرسانی به خوبی مشهود است؛ جایی که حتی فرآیند انتقال آرام مدل‌های قدیمی (Sunset period) با شفافیت کامل و در دسترس قرار دادن مدل‌های قبلی به مدت سه ماه، به نحوی مدیریت شده است که فرصت کافی برای مقایسه و سازگاری کاربران با سرعت دلخواه خود فراهم گردد. این تحولات جامع، نسخه جدید GPT 5.1 را به ابزاری قدرتمندتر، دلپذیرتر و شخصی‌سازی‌پذیرتر برای انجام طیف وسیعی از وظایف تبدیل می‌کند. تیم نویسندگان هامیا شما را به آزمودن این نسخه جدید و مشاهده تفاوت‌های عملکردی آن دعوت می‌کند تا خود، سطح فزاینده‌ای از سودمندی را تجربه نمایید.

سوالات متداول