تاثیر منفی قوانین اتحادیه اروپا بر فضای مجازی و آزادی اینترنت

اگر کاربر قدیمی اینترنت باشید، احتمالاً به خاطر می‌آورید که زمانی این فضا بسیار “آزادتر” بود. مراد از “آزادتر” در این متن، سانسور و قوانین کمتر در خصوص نقض حق تکثیر (CopyRight) در شبکه‌های اجتماعی، مانند یوتیوب و فیس‌بوک و در نتیجه، گستره وسیع‌تری از محتوا، است. همچنین، موتورهای جستجو اغلب نتایجی از وب‌سایت‌های کوچک‌تر نیز نمایش می‌دادند، “راستی‌آزمایان” کمتری در این فضا حضور داشتند و (چه خوب و چه بد) خط‌مشی‌های کم‌دقت‌تری برای رفتارِ قابل‌قبول در آن وجود داشت.

نقش قوانین اتحادیه اروپا در تغییرات اینترنت

طی ده سال گذشته، ساختار و محیط اینترنت دستخوش تغییرات اساسی شده‌است. هرچند این دگرگونی در بخش‌های مختلفی از اینترنت رخ داده‌است؛ ولی این مقاله به‌طور خاص بر تغییرات صورت‌گرفته در شبکه‌های اجتماعی و موتورهای جستجو تمرکز خواهد کرد. این مقاله به این موضوع می‌پردازد که تغییرات در قوانین اتحادیه اروپا در رابطه با سکوهای آنلاین، نقشی اساسی در شکل‌دهی به ساختار اینترنت به شکل امروزی ایفا کرده‌است و حتی محتمل به نظر می‌رسد که تغییرات آتی در سیاست‌ها و قوانین اتحادیه اروپا، برای آزادی اینترنت مخرب‌تر باشد.

روش‌های نوین جستجو در گوگل – مروری بر ابتکارات گوگل در جستجوی تصویری و متنی

با توجه به اینکه خوانندگان درکی از مفهوم “تغییر” دارند، لازم است به تفصیل توضیح دهیم که کدام قوانین اتحادیه اروپا در ایجاد این تغییرات نقش داشته‌اند. اولین مورد مهم، “دستورالعمل حق تکثیر در بازار واحد دیجیتال” (Directive on Copyright in the Digital Single Market) است که در سال ۲۰۱۹ به تصویب رسید.

تاثیر ماده 17 دستورالعمل حق تکثیر در بازار دیجیتال واحد

ماده ۱۷ این دستورالعمل تصریح می‌کند که پلتفرم‌های اشتراک‌گذاری محتوای آنلاین، در قبال محتوای دارای حق تکثیری که در وب‌سایت‌هایشان منتشر می‌شود، مسئول هستند، مگر اینکه برای آن محتوا مجوز داشته باشند. برای معافیت از مسئولیت، این وب‌سایت‌ها باید نشان دهند که حداکثر تلاش خود را برای اطمینان از بارگذاری نشدن محتوای دارای حق تکثیر در سایت‌هایشان به کار گرفته‌اند، در صورت بارگذاری چنین محتوایی، همکاری سریع برای حذف آن داشته‌اند و تدابیری را برای جلوگیری از بارگذاری مجدد آن محتوا اتخاذ کرده‌اند. اگر این وب‌سایت‌ها ملزم به پاسخگویی در قبال حتی بخش قابل‌توجهی از محتوای بارگذاری‌شده در آنها شوند، پیامدهای مالی این امر بسیار سنگین خواهد بود. به دلیل وجود این قوانین، در همین دوره، یوتیوب و بسیاری از وب‌سایت‌های دیگر، خط‌مشی‌های خود را در رابطه با محتوای دارای حق تکثیر سخت‌گیرانه‌تر کرده‌اند و از آن زمان تاکنون، سازندگان محتوا (گاه به درستی و گاه به اشتباه) از مسدود شدن ویدیوهایشان به دلیل نقض حق تکثیر شکایت داشته‌اند.

قانون خدمات دیجیتال و الزامات جدید برای پلتفرم‌های بزرگ آنلاین

قوانین قابل توجه دیگر اتحادیه اروپا در ارتباط با موضوع این مقاله، قانون خدمات دیجیتال (DSA) است که در سال ۲۰۲۳ به تصویب رسید. قانون خدمات دیجیتال، پلتفرم‌های آنلاین و موتورهای جستجوی بسیار بزرگ را به عنوان وب‌سایت‌هایی با بیش از چهل و پنج میلیون کاربر فعال ماهانه تعریف می‌کند و علاوه بر تکالیف نظارتیِ عامِ بر تمام پلتفرم‌های آنلاین، تکالیف ویژه‌ای را بر دوش این وب‌سایت‌ها می‌گذارد. شرح کامل این قانون خارج از حوصله‌ی این مقاله است؛ با این حال، برخی از قابل توجه‌ترین نکات آن به شرح زیر است:

1. کمیسیون اروپا (نهاد اجرایی اتحادیه اروپا) به طور مستقیم با پلتفرم‌های آنلاین بسیار بزرگ همکاری خواهد کرد تا اطمینان حاصل شود که شرایط خدمات آنها مطابق با الزامات مربوط به نفرت‌پراکنی، اطلاعات نادرست و همچنین الزامات اضافی قانون خدمات دیجیتال باشد. کمیسیون اروپا همچنین اختیار دارد تا مستقیماً بر شرایط رفتار این وب‌سایت‌ها تأثیر بگذارد.
2. پلتفرم‌های آنلاین بسیار بزرگ و موتورهای جستجو موظف هستند محتوای نفرت‌پراکنانه، تبعیض‌آمیز، نادرست و اطلاعات غلط را مسدود و به‌طور پیشگیرانه با آنها مبارزه کنند و همچنین سیستم‌های توصیه خود را برای تبعیض علیه چنین محتواهایی اصلاح نمایند.

خطرات کنترل محتوا توسط اتحادیه اروپا

کنترل محتوا توسط اتحادیه اروپا باید برای هر کسی که از اینترنت استفاده می‌کند نگران کننده باشد. ابهام اصطلاحاتی مانند “نفرت‌پراکنی” و “اطلاعات نادرست” به اتحادیه اروپا اجازه می‌دهد تا بر الگوریتم‌های توصیه و شرایط خدمات این وب‌سایت‌ها نفوذ کند و هرگونه محتوایی که مغایر با “عقاید” آن‌ها باشد را از کانون توجه یا حتی کاملاً از این وب‌سایت‌ها دور نگه دارد. حتی اگر مسائل مطرح‌شده در اینجا صرفاً نظری باشند، همچنان باید نسبت به تفویض چنین قدرتی به یک نهادِ فراقانونیِ متمرکز، مانند اتحادیه اروپا، در قبال اینترنت و وب‌سایت‌هایی که هر روز از آن‌ها استفاده می‌کنیم، ابراز نگرانی کرد.

همانطور که در مورد حذف خبرگذاری روسی راشاتودی (RT) از یوتیوب به دلیل اتهامات مربوط به انتشار اطلاعات نادرست و همزمان با اعمال تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه این شبکه مشاهده شد، ملاحظات سیاسی می‌توانند منجر به حذف محتوا از این وب‌سایت‌ها شوند.

امروزه در جهانی با حجمی تقریباً نامحدود از اطلاعات زندگی می‌کنیم. به همین دلیل، غربالگری تمام داده‌های پیرامون هر موضوع، برای یک فرد یا حتی یک نهاد، محتمل نیست و امکان رسیدن به یک “حقیقت” قطعی در آن موضوع (اگر غیرممکن نباشد) بسیار کم است. این در حالی است که فرض را بر بی‌طرفی و حسن نیت افراد یا نهاد مذکور در بررسی آن موضوع قرار دهیم، که به ندرت اتفاق می‌افتد. همه ما، حتی با بهترین نیت‌ها، دارای چارچوب‌های ذهنیِ خاصی هستیم که درک ما از مسائل را فیلتر می‌کنند؛ به علاوه اینکه نهادهای فراملی، مانند اتحادیه اروپا و کمیسیون اروپا، دارای منافع سیاسی خاصی بوده و تحت تأثیر لابی‌های متعدد قرار می‌گیرند، که ممکن است تصمیمات آن‌ها در مورد تشخیص “حقیقت” و “اطلاعات نادرست” را در خوش‌بینانه‌ترین حالت، معیوب و در بدترین حالت، مغرضانه سازد.

با در نظر گرفتن همه موارد فوق، می‌توان گفت که هیچ‌یک از ما، حتی به اصطلاح کارشناسان نیز نمی‌توانیم ادعا کنیم که به اندازه‌ای از یک موضوع آگاهی داریم که بتوانیم به‌طور قطعی در مورد صحت یا نادرستی آن اظهارنظر کنیم. بنابراین، اعطای قدرت تعیین “حقیقت” به یک نهاد متمرکز، امری بسیار خطرناک است.

هوش مصنوعی حقیقی (Artificial GENUINE intelligence) نیکو خواهد بود

مخالفت با متمرکز شدن قدرت اطلاعاتی

طرفدارانِ این قوانین اتحادیه اروپا، استدلال می‌کنند که بازیگرانِ بدخواه ممکن است از اطلاعات نادرست برای فریب افکار عمومی استفاده کنند. بدیهی است که این گفته تا حدی صحت دارد؛ با این حال، می‌توان این‌گونه نیز استدلال کرد که تعدد بازیگران و روایت‌های مختلف در مورد وقایع جهان، بر کنترل یک نهاد متمرکز بر روایت یکپارچه‌ی آنچه به عنوان “حقیقت” تلقی می‌شود، ارجحیت دارد. در سناریوی مورد نظر، حتی اگر برخی افراد “فریب” بخورند (البته برای اینکه به‌طور دقیق ادعا کنیم که فریب خورده‌اند، باید مدعیِ دانستنِ حقیقت قطعی درباره‌ی یک موضوع پیچیده و چندوجهی باشیم که از زوایای مختلف قابل بررسی است)، همچنان افکار عمومی روایت‌های متعددی از وقایع را می‌شنوند و می‌توانند خودشان در مورد آن‌ها قضاوت کنند. حتی اگر این امر منجر به فریب برخی افراد توسط بازیگران بدخواه شود، هرگز کل جمعیت را در برنخواهد گرفت. برخی با روایت الف، برخی با روایت ب، برخی با روایت ج و … “فریب” خواهند خورد.

با این حال، در وضعیت فعلی، اگر اتحادیه اروپا به بازیگری بدخواه بدل شود که از قدرت خود برای پیشبرد روایت خویش با اهداف سیاسی خاصی سوءاستفاده کند، این نهاد، قدرتِ کنترل و تحت‌تأثیر قرار دادنِ کل آنچه را که مردم در مورد یک موضوع می‌شنوند و باور می‌کنند، در اختیار خواهد داشت. این سناریو بسیار خطرناک‌تر از وضعیتی است که صرفاً اجازه دهیم به اصطلاح “جنگ‌های اطلاعاتی” به وقوع بپیوندد. تمرکز قدرت، به‌ویژه هنگامی که به اطلاعات مربوط می‌شود، موضوعی است که باید همواره نگران آن باشیم. چرا که اطلاعات، باورهای مردم را شکل می‌دهد و باورهای مردم، همه چیز را تغییر می‌دهد.

سوسیالیسم در عصر هوش مصنوعی هم شکست می‌خورد

تأثیر جهانی قوانین اتحادیه اروپا

نكته‌ی مهم ديگر اين است كه تصويب اين قوانین توسط اتحاديه اروپا، به اين معنا نيست كه تنها شهروندان اين اتحاديه تحت تأثير آن‌ها قرار می‌گيرند. چرا كه حتی اگر فردی از ايالات متحده يا تركيه ويديويی را در يوتيوب منتشر كند، همچنان ملزم به رعايت همان شرايط خدماتی خواهد بود. تقريباً همه مردم جهان از گوگل يا بينگ استفاده می‌كنند و اتحاديه اروپا بر الگوريتم‌های توصيه‌ای اين موتورهای جستجو تسلط دارد. اين به آن معناست كه اتحاديه اروپا بر اين امر كه چه اطلاعاتی در معرض ديد اغلب مردم هنگام جستجو در اينترنت قرار می‌گيرد، نفوذ دارد. هيچ نهاد متمركزی را نمی‌توان با اين ميزان قدرت، قابل اعتماد دانست.

توسعه‌های آینده و تکنولوژی‌های جدید برای کنترل اطلاعات

مورد مهم نهایی، سرمایه‌گذاری اتحادیه اروپا در فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی برای “مقابله با اطلاعات نادرست” و راستی‌آزمایی محتوای منتشرشده آنلاین است. مثال برجسته‌ای از این موضوع، پروژه InVID است که به گفته خودشان، “یک پلتفرم تأیید دانش برای شناسایی رویدادهای نوظهور و ارزیابی صحت فایل‌های ویدیویی و محتوای خبری منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی” است.

اگر نگران وضعیت اینترنت، همانطور که در این مقاله توضیح داده شد، هستید، باید بدانید که این پیشرفت بالقوه ممکن است در آینده اتحادیه اروپا را قادر سازد تا تمام اقدامات شرح داده شده در اینجا را به روشی حتی “مؤثرتر” انجام دهد.